Zatvaranje ovih blokova, instalisane snage oko 1.000 MW značiće privremeni prekid rada crnogorske termoelektrane (TE) Pljevlja, a, kako stvari stoje, trajni prekid rada za dvije srpske elektane – Kolubara A i Morava.

Sekretarijat Energetske zajednice pokrenuo je objavljivanje ovog izvještaja kako bi predstavio proces energetske tranzicije u ugovornim stranama na Zapadnom Balkanu.

Kako se navodi u izvještaju, Direktiva o velikim ložištima je najefikasniji pravni instrument za smanjenje zagađenja iz elektrana na ugalj i smanjenje zagađenja vazduha, ali i poboljšanje zdravlja građana regiona. Direktiva određuje limite za emisije sumpor-dioksida (SO2), azotnih-oksida (NOx) i prašine iz postojećih elektrana.

Deset blokova o kojima je riječ nalaze se u okviru opt-aut mehanizma, što je jedan od modela da se Direktiva sprovede u dijelo što znači da elektrane ne prekoračuju propisane limite za emisije. Ovaj mehanizam omogućava ugovornim stranama Energetske zajednice da izuzmu pojedina velika ložišta, tačnije elektrane na ugalj, iz režima primjene EU Direktive.

Ali, izuzeće ne znači odriješene ruke za proizvodnju električne energije, već znači da od 1. januara 2018, kada je Direktiva počela da važi za ugovorne strane, do 31. decembra 2023. mogu da rade ukupno najviše 20.000 sati.

Sekretarijat je na osnovu prosječnog vremena njihovog rada u 2018. i 2019. izračunao kada će potrošiti dozvoljenih 20.000 sati.

Prva elektrana koja bi mogla da bude isključena sa mreže je TE Pljevlja, snage 225 MW, a datum je novembar 2020. Elektrana je u vlasništvu Elektroprivrede Crne Gore (EPCG).

Sljedeća je TE Kolubara A, kojom upravlja Elektroprivreda Srbije (EPS), gdje bi u avgustu 2021. trebalo da budu ugašena tri bloka, a treća TE Kakanj koja bi mogla da ostane bez bloka 5 u oktobru 2021. Ovom elektranom upravlja Elektroprivreda Bosne i Hercegovine (EPBiH), koja će, takođe, morati da zatvori i dva bloka u TE Tuzla. Blok 4 bi trebalo da bude na mreži do jula 2022, a blok 3 do aprila 2023. Zajedno oba bloka imaju instalisanu snagu od 300 MV. Proizvodnja u elektranama Tuzla i Kakanj biće nastavljena u preostalim blokovima.

U Srbiji je blizu kraj radnog vijeka TE Morava, sa instalisanom snagom od 120 MW, koja bi trebalo da bude zatvorena u junu 2022. Kraj rada TE Kolubara A očekivan je u decembru 2023. kada će biti ugašen i posljednji blok ove elektrane, piše Indikator.ba.

Četiri ugovorne strane – BiH, Kosovo, Severna Makedonija i Srbija, odlučile su se da iskoriste još jedan model za primjenu Direktive tako što su usvojile nacionalni plan smanjenja emisija (NERP), kojim se postavljaju gornje granice emisije za određenu grupu postrojenja.

Poštovanje Direktive se u tom slučaju ne provjerava na nivou pojedinačnih postrojenja, već na nivou cijele grupe.

Prema podacima iz 2019. godine, emisije su u većini slučajeva veće od onih koje su zacrtane u planovi NERP, zaključuje se u izvještaju Praćenje energetske tanzicije.



(Lejla Trle)