Sa koje god strane rijeke Drine ili entitetske granice se nalazili i kakvu god percepciju događaja u Srebrenici imali, svijest o simboličkom značaju neusvojene rezolucije o Srebrenici je utvrđena, ali šta bi usvajanje „sporne“ rezolucije značilo u praksi i šta u praksi znači usvajanje sličnih rezolucija u SAD-u i Evropskom parlamentu?

„Bilo kakva rezolucija u praksi ne znači ništa jer one nisu obavezujuće. Postoji tu druga etička kategorija, gdje predstavnici srpskog naroda nisu trebali, nisu smjeli i nisu nikako mogli dozvoliti da čekaju veta Rusije ili Kine. Veliki narodi imaju velike vođe. Velike vođe su spremne da prihvate realnost, prihvate istoriju kakva jeste, poklone se tijelima mrtvih i kažu da je bio genocid“, izjavio je u razgovoru za Source.ba portal profesor filozofije i kolumnista Dragan Bursać.

Bursać smatra da je inicijativa za usvajanje takve rezolucije prvobitno trebala biti pokrenuta od lidera srpskog naroda, ali je u suštini sve svedeno na prikupljanje jeftinih političkih poena na tijelima mrtvih iz Srebrenice.

Posebno su bizarne tvrdnje srpskih lidera koji su isticali da bi usvajanje rezolucije o genocidu u Srebrenici, odnosno nazivanje genocida genocidom, značilo korak unazad u procesu pomirenja u zemljama bivše Jugoslavije.

„Najradikalniji svjetski režimi, od sjevernokorejskog do režima u Teheranu ili Izraelu, su skloni negiranju zločina koji su počinjeni u ime jednog naroda ili jedne nacije. Nažalost, mi sami nismo svjesni da neke stvari moramo prihvatiti. Nije tragikomično nego je samo tragično da predsjednik RS-a Milorad Dodik pokušava da ode do Yerevana i da prizna genocid koji se zaista desio nad Jermenima, ali je neshvatljivo da ne ode 200 kilometara dalje od Banja Luke i da stvar koja se desila prije 20 godina, a ne prije 100 godina, nazove pravim imenom“, tvrdi Bursać.

Rusija je stala na put usvajanja rezolucije u Vijeću sigurnosti UN-a i mnogi su mišljenja kako će taj veto u doglednoj budućnosti koštati Srbiju.

„To se sve pretvorilo u igru velikih igrača gdje se male države poput BiH i Srbije ništa ne pitaju. Postoje oni koji misle da će to itekako koštati Srbiju, a s druge strane vidjeli smo jučer nakon posjete Angele Merkel Srbiji da je ta zemlja na neki druge stvari bacila svoje uloge, prije svega pitanje Kosova. Po mom mišljenju se neće veto Rusije drastično odraziti, ali kad tad će Srbija morati priznati genocid koji je neko u njeno ime počinio. To se trebalo davno uraditi, ne čekati 20 godina, a čekat će se još. Kako Srbija ide ka EU, ta stavka će biti neminovna“, objašnjava Bursać.

Zanimao nas je i stav našeg sagovornika o iznenadnom snažnom interesu SAD-a, Velike Britanije i ostalih zapadnih zemalja za genocid u Srebrenici, odnosno BiH u cjelini.

„Samim činom sudske presude, genocid postorji i rezolucija je ovdje na neki način odrađena kao jedna vrsta političkog PR-a koji se direktno kosi sa stavovima Rusije. Genocid je podignut na nivo Vijeća sigurnosti kako bi se napravilo neko diplomatsko bojno polje, pa da bi se vidjelo kako trenutno stoje snage i gdje je koja sila. Ne znam zašto su Velika Britanija i SAD čekali 20 godina? Ako ćemo biti iskreni, onda ćemo svi mi morati postaviti pitanje zašto smo svi mi čekali 20 godina da bi se neke rezolucije donijele“, tvrdi Bursać.

Da ćemo čekati još najmanje 20 godina kako bi se prihvatile činjenice o Srebrenici, pokazuje i posljednji napad na kolonu sa tabutima u kojima se nalaze 136 tijela ubijenih Srebreničana, a koji će 11. jula biti ukopani u Memorijalnom centru Potočari. Tome u prilog idu i izjave srpskih lidera, koje definitivno ne idu ka prihvatanju pravno utemeljene činjenice da je u Srebrenici počinjen genocid.

Tako je predsjednik Srbije Tomislav Nikolić u srijedu iznio tvrdnju da su „muslimanske snage Bosne i džihadisti hladnokrvno ubili hilјade srpske djece, žena i starih lica i da je sravnјeno sa zemlјom 39 sela u tom području“, suptilno tražeći opravdanje i predstavljajući genocid kao reakciju na pomenute zločine.

Međutim, njemu i njegovim istomišljenicima u prilog ne idu podaci Centra za istraživanje rata, ratnih zločina i traženja nestalih lica Republike Srpske, koji kažu da je na teritorijama opština Zvornik, Srebrenica, Bratunac, Vlasenica sa opštinom Milići, Kalesija sa opštinom Osmaci i Šekovići tokom rata ubijeno 387 civila, te 1.974 vojnika. Dakle, ne radi se o podacima institucije koju pomenuti lideri mogu osporiti na osnovu eventualne nacionalne pristrasnosti, nego zvanične institucije manjeg bh. entiteta.

Činjenice o Srebrenici

U julu 1995. godine je ubijeno 8.372 bošnjačkih muškaraca s područja enklave Srebrenice od strane Vojske Republike Srpske pod komandom Ratka Mladića, paravojne jedinice „Škorpioni“ pod kontrolom MUP-a Srbije i zajedno sa nekoliko stotina grčkih i ruskih dobrovoljaca.

Forenzički dokazi pokazuju da su početkom jeseni 1995. godine učinjeni veliki napori da se prikriju masovna pogubljenja, tako što su premještane primarne grobnice u udaljene sekundarne grobnice. U periodu od nekoliko sedmica u septembru i početkom oktobra 1995. godine su iskopane mnoge primarne grobnice i tijela su premještena u udaljene sekundarne grobnice.

Međunarodni sud za ratne zločine počinjene na području bivše Jugoslavije (ICTY) je za zločine u Srebrenici optužio ukupno 21 osobu. Nekadašnji general Drinskog korpusa Radislav Krstić je 2001. godine postao prvi optuženik osuđen za genocid, te je dobio 46 godina zatvora, koja je nakon podignute žalbe 2004. smanjena na 35 godina zatvora. Krstić je bio prvi Evropljanin osuđen za genocid od nekog međunarodnog suda nakon Nürnberškog procesa. Pukovnik Vidoje Blagojević je u januaru 2005. proglašen krivim za ratne zločine u Srebrenici, te je osuđen na zatvorsku kaznu od 18 godina, koja je nakon podignute žalbe smanjena na 15 godina. Vujadin Popović, obavještajni časnik Drinskog korpusa Vojske Republike Srpske i Ljubiša Beara, pukovnik iste vojske, proglašeni su krivim za genocid, istrebljenje, progon i ubistva, te su osuđeni na doživotne kazne u zatvoru. Drago Nikolić, šef sigurnosti Zvorničke brigade, proglašen je krivim za učestvovanje i pomaganje u genocidu, te je osuđen na 35 godina zatvora. Ljubomir Borovčanin osuđen je za pomaganje i učestvovanje u istrebljenju, ubistvu, progonu i prisilnu deportaciju, te je osuđen na kaznu od 17 godina. Vinko Pandurević dobio je 13, Radivoje Miletić 19, a Milan Gvero pet godina zatvorske kazne.  ICTY je također 2005. optužio Milorada Trbića da je odgovoran za pogubljenje oko 1.000 Bošnjaka u Orahovcu u jednom danu, 13. jula 1995. godine, ali je njegov predmet ustupljen sudu BiH. 16. oktobra 2009. godine prvostepenom presudom sud BiH proglasio je Trbića krivim, te je osuđen na dugotrajni zatvor u trajanju od 30 godina. Zdravko Tolimir je osuđen na doživotnu zatvorsku kaznu, a u toku su suđenja Radovanu Karadžiću i Ratku Mladiću.

(Nedim Pobrić)